WIOSNA, ALERGIA I KORONAWIRUS – czyli jak przeżyć kolejny sezon pylenia w czasach pandemii

Autor:
Dr n. med. Magdalena Arcimowicz
Specjalista otolaryngolog – alergolog

Pandemia koronawirusa rozwinęła się dokładnie wraz z początkiem ubiegłorocznego sezonu pylenia. Przed nami kolejny sezon, i kolejna fala epidemii. Nie wiemy, jak będzie się kształtować krzywa zachorowań na COVID-19. Natomiast z dość dużym prawdopodobieństwem możemy przewidzieć, kiedy poszczególne alergeny kwitnących roślin pojawią się w powietrzu. W marcu będą pylić wczesne drzewa (olcha, leszczyna), w kwietniu brzoza, a potem późne drzewa (np. dąb). W maju rozpocznie się sezon pylenia traw, który swój szczyt osiągnie prawdopodobnie w czerwcu. Latem pojawią się w powietrzu atmosferycznym pyłki chwastów (np. bylicy), a od późnej wiosny do jesieni będą nam towarzyszyć zarodniki grzybów pleśniowych (Alternaria i Cladosporium). Dla pacjentów z pyłkowicą, czyli alergią sezonową, w przebiegu czulenia na pyłki, będzie to trudny czas.

Jak odróżnić COVID-19 od innych infekcji dróg oddechowych

Przeziębienie (ostra infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych), różni się od COVID-19 przede wszystkim krótszym okresem inkubacji, obecnością kataru i zatkanym nosem (choć katar czasem występuje także przy infekcji koronawirusem), zdecydowanie częściej stanem podgorączkowym niż gorączką, obecnością bólu gardła, a rzadko nasilonym, duszącym kaszlem.

Natomiast grypa rozwija się z reguły dość gwałtownie, podczas gdy objawy COVID-19 nasilają się stopniowo (były przypadki, w których pacjent przechodził chorobę łagodnie i dopiero w drugim tygodniu objawy się zaostrzały i następowało pogorszenie).

Zakażenie nowym koronawirusem SARS-CoV-2 – w odróżnieniu od przeziębienia i grypy – dużo częściej objawia się także nasilającymi się kłopotami z oddychaniem. 

COVID-19 a choroby alergiczne i astma

Obecnie nie można stwierdzić czy chorzy na alergiczny nieżyt nosa (ANN) mają większe prawdopodobieństwo infekcji koronawirusem SARS-COV-2 w porównaniu z populacją ogólną. Prawdopodobieństwo infekcji wśród pacjentów z ANN może być jednak większe w przypadku nieoptymalnego leczenia lub też zaniechania leczenia, co może prowadzić do nasilenia świądu oczu i nosa, kichania i wycieku z nosa. Wszystkie te objawy zmuszają pacjentów do zdecydowanie częstszego kontaktu rąk z oczami i nosem, a wtedy ryzyko wniknięcia wirusa się zwiększa. Uważa się również, iż w przypadku nieleczonego ANN, zmieniona zapalnie błona śluzowa nosa, przestaje pełnić funkcje bariery ochronnej i stanowi podatne wrota, wnikanie wirusa ta drogą jest znacznie łatwiejsze, i niesie ze sobą wyższe ryzyko zakażenia.

Tabela 1: Diagnostyka różnicowa infekcji SARS-CoV-2, przeziębienia i grypy oraz chorób alergicznych (ANN – alergiczny nieżyt nosa).

Profesor Marek Jutel, Prezydent Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej, zwraca uwagę, że mechanizmy, które działają w przypadku alergii i infekcji COVID-19, są do siebie zbliżone i mogą się wzajemnie potęgować (eozynofile w ciężkim COVID przemieszczają się z krwi obwodowej do płuc, które uszkadzają; podobnie w astmie oskrzelowej niekontrolowanej/nieleczonej eozynofile uszkadzają oskrzela, predysponując do rozwoju choroby płuc spowodowanej zakażeniem koronawirusem). Ekspert podkreśla tym samym bardzo wyraźnie, że właściwe leczenie przeciwastmatyczne i przeciwalergiczne zmniejsza takie ryzyko zakażenia i zwiększa szanse na łagodne przechorowanie infekcji koronawirusowej.

Polskie Towarzystwo Alergologiczne i Polskie Towarzystwo Chorób Płuc, stoi na stanowisku, że  w przypadku astmy, pacjenci, którzy przyjmują systematycznie leki wziewne, chorują tak samo jak osoby bez chorób współtowarzyszących. Podawanie sterydów wziewnych chroni ich przed cięższym przebiegiem COVID-19. Stanowisko to jest niezwykle ważne w kontekście nieprawdziwych informacji płynących z różnych pseudo-medycznych źródeł, które podają, że ponieważ sterydy obniżają odporność, nie należy ich brać, bo zwiększa to ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Warto raz jeszcze wyraźnie powtórzyć, że prawidłowe leczenie astmy oskrzelowej i alergicznego nieżytu nosa, nie tylko chroni pacjentów przed ryzykiem cięższego przebiegu COVID-19, ale być może także przed ryzykiem zakażenia koronawirusem.

Jak rozpoznać alergiczny nieżyt nosa (ANN)

O ile podstawowe różnice między infekcjami  i ANN przedstawione zostały w tabeli 1, to istnieje szereg objawów, które są niezwykle typowe dla ANN i pozwalają z dużym prawdopodobieństwem na rozpoznanie tego schorzenia (tabela 2).

Tabela 2: Jak rozpoznać ANN

W sezonowym ANN, u ponad 70% pacjentów mogą pojawiać się stale lub okresowo objawy alergicznego zapalenia spojówek. Również w tym przypadku farmaceuta może rozpoznać zapalenie spojówek i zaproponować racjonalne postępowanie (tabela 3).

Tabela 2: Jak rozpoznać alergiczne zapalenie spojówek

Uwaga: zdecydowana większość alergicznych zapaleń spojówek przebiega bez zaburzeń ostrości widzenia, jeśli pacjent zgłasza pogorszenie wzroku, konieczna jest pilna konsultacja okulisty.

Leki OTC (dostępne bez recepty) i możliwości leczenia sezonowego alergicznego nieżytu nosa (pyłkowicy) – czyli jak sobie pomóc, zanim trafi się do lekarza.

Kategoria OTC w leczeniu chorób alergicznych, od kilku lat dotyczy większości leków przeciwhistaminowych, zarówno doustnych, jak i miejscowych, a od stosunkowo niedawna również glikokortykosteroidów donosowych, np. mometazonu.

Tabela 3: Leki OTC w leczeniu ANN, wpływ na objawy

• Zawsze zapytaj farmaceuty o możliwości leczenia i odpowiedni dobór leku.

• Jeśli objawy nie ustępują, lub ulegają pogorszeniu, pojawiają się duszności – koniecznie udaj się do Lekarza Rodzinnego lub specjalisty alergologa.

• Śledź na bieżąco stężenia alergenów.

• Prowadź dzienniczek objawów.
  (Wykorzystaj aplikacje mobilne)

• Przed kolejnym sezonem, najlepiej już na jesieni, rozważ diagnostykę alergologiczną (testy skórne i/lub badania z krwi) i omów z lekarzem alergologiem możliwości przyczynowego leczenia alergii, czyli  odczulania, zwanego immunoterapią alergenową.